دفاع مقدس؛ الگوی مدیریتی مطلوب برای امروز / رضایت اقتصادی مردم در زمان جنگ بیشتر بود
جامعه‌شناس امروز و رزمنده هشت سال دفاع مقدس معتقد است؛ آن دوران جنگ بود، در تحریم بودیم و مشکلات اقتصادی کم نبود، اما مردم احساس عدالت اقتصادی و رضایت بیشتری در مقایسه با امروز داشتند و وضعیت اقتصادی به سامان‌تر بود. به همین دلیل وقتی گفته میشود جنگ و دفاع مقدس می‌تواند الگوی مدیریتی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی خوبی در شرایط امروز باشد، حرف گزافی نیست.
به گزارش ایکنا، دفتر خاطرات جنگ را که ورق می‌زنیم، هر کسی حرفی برای گفتن دارد و تقریباً همگی از جوش‌وخروش و همدلی مردم در دوران جنگ می‌گویند و انتخاب از میان خاطرات و بازگو کردن برای آن‌ها سخت است. همدلی و همراهی مردم در دوران جنگ موجب شده بود تا همه خود را عضو یک خانواده بدانند و هوای همدیگر را داشته و در آن شرایط سخت جنگ و تحریم و ضعف‌های اقتصادی، رضایت‌مندی بیشتری داشته باشند. این سخن را از زبان بسیاری از رزمندگان و مردم آن روزگاران خواهیم شنید که اگر همدلی و همراهی مردم نبود، در جنگ پیروز نمی‌شدیم؛ روحیه‌ای که شاید امروز به دلایل بسیاری از تب و تاب افتاده و این خصیصه‌ها در روزگار امروز جای خود را به منفعت‌طلبی‌های شخصی داده است.
عماد افروغ، جامعه‌شناس امروز و استاد دانشگاه که متولد ۱۳۳۶ است و روزگاری نه‌چندان دور و در اوج جوانی به عنوان رزمنده در جبهه‌های جنگ حضور داشته، معتقد است؛ آن زمان جنگ بود، در تحریم بودیم و مشکلات اقتصادی کم نبود، اما مردم حس عدالت اقتصادی و رضایت بیشتری در مقایسه با امروز داشتند و وضعیت اقتصادی به سامان‌تر بود. به همین دلیل وقتی گفته میشود جنگ می‌تواند الگوی مدیریتی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی خوبی در شرایط امروز باشد، حرف گزافی نیست.
آنچه در ادامه می‌خوانید مشروح گفت‌وگوی ایکنا با عماد افروغ، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه است که از سن ۲۴ سالگی در عملیات‌های متعددی از جمله بیت‌المقدس و خیبر حضور پیدا کرده و در همان سال‌ها مسئولیت‌های جنگی نیز به او واگذار می‌شده، از جمله آنکه مسئول ستاد تبلیغات جنگ استان فارس بوده و یا اینکه در دانشگاه شیراز مسئولیت کمیته علوم انسانی و جنگ در ذیل معاونت جنگ این دانشگاه را بر عهده داشته است.
ایکنا – صحبت از جنگ تحمیلی و هشت سال دفاع مقدس برای شما یادآور چه خاطراتی است؟
خاطرات از جبهه زیاد است، اما خاطره‌ای دارم که آن واقعه بیشتر به معجزه شبیه است؛ در عملیات بیت‌المقدس که به فتح خرمشهر انجامید مسئولیتی داشتم با این شرح که بلافاصله بعد از اینکه بچه‌های خط اول کار را آغاز می‌کردند، باید بعد از آن‌ها وارد عمل می‌شدیم. آن زمان ۱۴ لندکروز در اختیار داشتیم، اما راننده‌ای برای آن‌ها نبود. شب عملیات تقسیم کار انجام گرفت و ماشین‌ها بین سه تیپ تقسیم شده بود، اما راننده در اختیارمان نبود. لشکر فتح در این عملیات متشکل از سه تیپ عمل‌کننده بود؛ تیپ امام حسین(ع)، تیپ نجف اشرف و تیپ کربلا. مانده بودیم چه کنیم! رانندگی بلد نبودیم، کمی بعد ۱۴ نفر از سپاه ایذه به ما پیوستند و گفتند مأمور شدهایم در خدمت شما باشیم، به این‌ها گفتیم چه کار بلدید؟ گفتند ما راننده‌ایم. اسم این را چه می‌توان گذاشت جز معجزه! به هر کدام از آن‌ها یک ماشین تحویل داده شد و رسید گرفتیم. در موقعیت دیگری، به دلیل همین مسئولیت باید مسئولان هر کدام از این تیپ‌ها حاضر می‌شدند تا جلسه توجیهی داشته باشیم، اما برایم امکان نداشت به سمت هر یک از تیپ‌ها بروم، چراکه دو تیپ دیگر را از دست می‌دادم و زمان کم بود. یک‌باره سه موتور سوار آمدند و همه سواران آن‌ها مسئولان هر سه تیپ بودند.
ایکنا ـ آیا توانسته‌ایم الگو‌های موفق زمان جنگ و دوران دفاع مقدس را به یک جریان فکری برای نسل جوان امروز تبدیل کنیم؟
نمی‌خواهم منکر تلاش‌های خوبی که انجام شده باشم، اما در واقعیت جنگ و دفاع مقدس دارای لایه‌های بسیار زیاد معنوی، فرهنگی، ی، اقتصادی و اجتماعی است که حتی موفق به فهم این لایه‌ها نیز نشدیم. بعضاً یک مطالبی را شکار کرده‌ایم و در قالب تاریخ شفاهی و یا شبه رمان‌هایی که به گونه‌ای به دفاع مقدس اختصاص داده شده، مطرح کرده‌ایم، اما هنوز ابعاد اجتماعی این قضیه را نتوانسته‌ایم با استفاده از ابزار‌هایی که در اختیار داریم به خوبی به تصویر کشیم. گاهی فعالیت‌های در خور توجهی انجام شده، اما گسترده نبوده است، برای مثال وقتی در سال ۹۵ فیلم سینمایی ویلاییها ساخته شد در مصاحبه‌ای گفتم: سال‌هاست منتظر ساخت چنین فیلم‌هایی هستیم که حضور ن را در دوران جنگ نشان دهد.
باید بپذیریم که در ارتباط با خانواده، زن و جنگ کار شایسته‌ای نکرده‌ایم و به بیانات و نمایش‌های کلی بسنده کرده‌ایم، در حالی که آن‌قدر سوژه ناب داریم که می‌توانیم کار‌های زیادی انجام دهیم. همچنین درباره چگونگی مدیریت جنگ و اینکه این مدیریت به چه شیوه‌هایی اعم از متمرکز، نیمه‌متمرکز و یا مشارکتی بوده است، کاری انجام نشده؛ یا به لحاظ اقتصادی و اینکه چه شرایطی در آن زمان وجود داشته، ورودی و پرداختی نداشته‌ایم.
باید بپذیریم که در ارتباط با خانواده، زن و جنگ کار شایسته‌ای نکرده‌ایم و به بیانات و نمایش‌های کلی بسنده کرده‌ایم، در حالی که آن‌قدر سوژه ناب داریم که می‌توانیم کار‌های زیادی انجام دهیم. همچنین درباره چگونگی مدیریت جنگ و اینکه این مدیریت به چه شیوه‌هایی اعم از متمرکز، نیمه‌متمرکز و یا مشارکتی بوده است، کاری انجام نشده؛ یا به لحاظ اقتصادی و اینکه چه شرایطی در آن زمان وجود داشته، ورودی و پرداختی نداشته‌ایم.
آن زمان علی‌رغم مشکلات اقتصادی فراوان، مردم احساس عدالت اقتصادی و رضایت بیشتری نسبت به وضعیت امروز داشتند؟ وضعیت اقتصادی به سامان‌تر بود. جنگ بود، تحریم بود، اما رضایت‌مندی وجود داشت. اینکه گفته میشود جنگ می‌تواند الگوی مدیریتی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی خوبی برای امروز ما باشد، حرف گزافی نیست.
جنگ و دفاع مقدس را باید در ذیل انقلاب اسلامی دید و متناسب با آن تعریف کرد. اگر انقلاب اسلامی فهمیده نشود، نمی‌توانیم ماهیت و جوهره دفاع مقدس را درک کنیم. انقلاب اسلامی را باید به خوبی فهم کرد، اینکه این گفتمان چه مبانی، اهداف و مؤلفه‌هایی دارد و اینکه بدانیم بدون آن نمی‌توانیم فهم خوبی از دفاع مقدس به دست بیاوریم و آن را به نسل جدید منتقل کنیم. برخی تصور می‌کنند دفاع مقدس یک رخداد و حادثه در مقطعی زمانی بوده و تمام شده، نه این‌گونه نیست. حداقل اینکه دفاع مقدس مهبطی است برای تجلی ارزش‌های ناب اسلامی که با انقلاب تعریف شده است.
تبیین و تحلیلی که مقام معظم رهبری چند روز گذشته در جمع فرماندهان و پیشکسوتان جنگ ارائه کردند، تحلیل جامعی است و همه ابعاد دفاع مقدس را دربرمی‌گیرد، ایشان در سخنان خود اشاره کردند که فعالیت‌های متعددی در موضوع دفاع مقدس پیش رو داریم که باید انجام شود. جنگ و دفاع مقدس لایه‌های تودرتوی زیادی دارد که ما هنوز نتوانسته‌ایم این لایه‌ها را حتی به شکل صوری شکار کنیم، چه برسد به اینکه درباره آن‌ها مطالب به‌روز و در خوری تدوین کنیم و در اختیار نسل جدید قرار دهیم.
جنگ و دفاع مقدس را باید در ذیل انقلاب اسلامی دید و متناسب با آن تعریف کرد. اگر انقلاب اسلامی فهمیده نشود، نمی‌توانیم ماهیت و جوهره دفاع مقدس را درک کنیم. انقلاب اسلامی را باید به خوبی فهم کرد، اینکه این گفتمان چه مبانی، اهداف و مؤلفه‌هایی دارد و اینکه بدانیم بدون آن نمی‌توانیم فهم خوبی از دفاع مقدس به دست بیاوریم و آن را به نسل جدید منتقل کنیم. برخی تصور می‌کنند دفاع مقدس یک رخداد و حادثه در مقطعی زمانی بوده و تمام شده، نه این‌گونه نیست. حداقل اینکه دفاع مقدس مهبطی است برای تجلی ارزش‌های ناب اسلامی که با انقلاب تعریف شده است.
تبیین و تحلیلی که مقام معظم رهبری چند روز گذشته در جمع فرماندهان و پیشکسوتان جنگ ارائه کردند، تحلیل جامعی است و همه ابعاد دفاع مقدس را دربرمی‌گیرد، ایشان در سخنان خود اشاره کردند که فعالیت‌های متعددی در موضوع دفاع مقدس پیش رو داریم که باید انجام شود. جنگ و دفاع مقدس لایه‌های تودرتوی زیادی دارد که ما هنوز نتوانسته‌ایم این لایه‌ها را حتی به شکل صوری شکار کنیم، چه برسد به اینکه درباره آن‌ها مطالب به‌روز و در خوری تدوین کنیم و در اختیار نسل جدید قرار دهیم.
ایکنا ـ با توجه به مشکلاتی که به هر دلیل در زمانه امروز ما وجود دارد، مهمترین نیاز‌های فرهنگی و اجتماعی ایرانی که تجربه ۴۰ ساله جنگی نابرابر را پشت سر می‌گذارد، چیست؟
مهمترین و بزرگترین نیاز کشور، ملت‌سازی و وم توجه به هویت ایرانی و اسلامی است که البته منشأ الهام آن در دوران دفاع مقدس بوده است. در آن برهه شاهد اوج‌گیری ملت‌سازی و توجه بیش از پیش به هویت ایرانی - اسلامی هستیم. این مقوله در دوران دفاع مقدس متجلی و متبلور شده بود. امروز نیز ما به اعتماد و همبستگی قابل توجهی نیازمندیم که منشأ اثر آن در دفاع مقدس قابل مشاهده است. به یک وحدت ملی نیاز داریم، وحدتی که جناح نشناسد و اگر جناح‌ها هم حیات دارند، هیچ‌یک باعث نشوند این وحدت تحت‌الشعاع گروه‌بندی‌ها قرار گیرد. در دوران دفاع مقدس شاهد تجلی چنین وحدتی بودیم، گروه‌های ی مختلفی در میدان نبرد حضور داشتند، درگیری نیز حتی میان آن‌ها بود، اما این مسئله به هیچ وجه موجب نشد استقلال، تمامیت ارضی، اهداف و ارزش‌های انقلاب اسلامی زیر سؤال رود. شهدا وابسته به هیچ جناح خاصی نبودند و اگر اختلاف مواضع ی در بین آن‌ها وجود داشته، آن‌ها را از انسجام‌بخشی و وحدت‌بخشی نسبت به ارزش‌های انقلاب اسلامی و دفاع از خاک و استقلال و تمامیت ارضی غافل نکرد.
وحدت و هویت ملی، هویت ایرانی - اسلامی، اعتماد و همبستگی مبانی فرهنگی عواملی هستند که امروز بسیار زیاد به آن‌ها نیاز داریم و می‌توانیم برای تثبیت این مبانی و مفاهیم، از مدیریت جنگ بهره گیریم و از فضای فرهنگی، مدیریتی و اقتصادی جنگ در این زمینه استفاده و بسیاری از مشکلات را ترمیم و دستاورد‌های جنگ هشت ساله را احیا کنیم.
وحدت و هویت ملی، هویت ایرانی - اسلامی، اعتماد و همبستگی مبانی فرهنگی عواملی هستند که امروز بسیار زیاد به آن‌ها نیاز داریم و می‌توانیم برای تثبیت این مبانی و مفاهیم، از مدیریت جنگ بهره گیریم و از فضای فرهنگی، مدیریتی و اقتصادی جنگ در این زمینه استفاده و بسیاری از مشکلات را ترمیم و دستاورد‌های جنگ هشت ساله را احیا کنیم.
ایکنا ـ در این زمینه آیا پیشنهادی برای صاحبان قدرت دارید که به جریان همدلی و وحدت‌بخشی، که جای آن با قدرت‌طلبی و منفعت‌طلبی تغییر کرده است، بازگردند؟
توصیه‌ها همواره زیاد بوده است، اما توجه به یک نکته ضروری است؛ دولتمردان در شرایط جنگ و در دوران دفاع مقدس بیشتر مرد عمل بودند تا حرف. در شرایط فعلی دولتمردان بیشتر مردان حرف هستند تا مردان عمل. مهمترین توصیه این است که کمتر حرف بزنند و گاهی اصلاً حرف نزنند و فقط عمل کنند. در قرآن آمده است که چرا حرفی میزنید که عمل نمی‌کنید؟؛ لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ»، اما قرآن این چنین نمی‌گوید: لم تفعلون ما لا تقولون به این معنا که چرا کاری می‌کنید که نمی‌گویید! هر حرفی گفته میشود باید همراه با عمل باشد، همه ما منتظر عمل هستیم. دیگر حرفی را نمی‌خریم و فرقی هم نمی‌کند که چه دولتی روی کار باشد. همواره مشاهده می‌کنیم که دولت‌ها در عمل چقدر موفق هستند.
حرف زدن و خلاف آن عمل کردن دردی ریشه‌ای بوده و همیشه نیز نتیجه عکس داشته است. البته مردم در شرایط بحرانی و در بزنگاه‌ها نشان داده‌اند که مرد عمل بوده‌اند و نوع دوستی خود را به خوبی نشان داده‌اند. در قضایایی مانند کرونا، سیل، زله و قبل‌تر دفاع مقدس این امر مشهود است. دولتمردان غالباً با مردم روراست نیستند و بیشتر از عمل، حرف می‌زنند. اگر بخواهد پای عمل به میان بیاید بهترین الگوی ما در تطابق حرف و عمل، دوران دفاع مقدس است.
در زمینه‌های متعدد اقتصادی، ی، اجتماعی، فرهنگی و . در طول هشت سال دفاع مقدس، یک‌رنگی، انسجام، وحدت، هویت، اعتماد و همبستگی به چشم می‌خورد و این قابلیت وجود دارد که از این مواردا الگوبرداری کرد. امیدواریم شاهد عمل باشیم. مسائل زیادی وجود دارد که نیازمند عمل در آن‌ها هستیم. تحریم هست و . در این شرایط چه باید کرد؟ وقتی مردم در شرایط تهدید و تحریم هستند، آن چیزی که می‌تواند مقاومت مردم را بالا ببرد و به آن‌ها روحیه دهد، تعدیل شکاف‌های درآمدی و تحقق عدالت اجتماعی است. مردم باید حداقل احساس کنند به مشکلات اقتصادی و معیشتی آن‌ها توجه میشود. باید شکاف‌های درآمدی و طبقاتی را تعدیل کرد و این مهم دست دولت است و اوست که قادر است این شکاف‌ها را تعدیل کند و این اقدام موجب بالا رفتن روحیه مقاومت در مردم به‌ویژه در شرایط تحریم میشود و این یک ضرورت و نیاز جدی است.
رسانه‌ها نیز در این برهه نباید وظیفه روشنگری خود را فراموش کنند تا بلکه موضوعی که در بالا گفتیم تحقق پیدا کند. رسانه‌ها باید مؤلفه‌ها و ویژگی‌های دوران دفاع مقدس را که در فرمایشات مقام معظم رهبری نیز مشهود بود، کشف کنند و به لحاظ محتوا و مضمون آن‌ها را بسط داده و نشان دهند اگر می‌گوییم زن و جبهه، حضور ن چگونه بوده است و یا وقتی می‌گوییم خانواده، نسبت خانواده و جنگ را به تصویر کشند، یا وقتی از الگوی مدیریتی جنگ سخن می‌گوییم بتوانیم درک کنیم مدیریت زمان جنگ چگونه بود و مسائل دیگری مانند اینکه وضعیت مؤلفه‌هایی مانند هویت، وحدت، اعتماد، همبستگی، قناعت و دوری از زندگی تجملاتی در آن دوران چگونه بوده است. اگر رسانه متعهد باشد و به اصطلاح نان به نرخ روز نخورد و تابع جناحین نباشد، این مسئله را که به حیثیت و شرف ملی مربوط است و حیات آبرومندی برای ما رقم می‌زند را وظیفه خود می‌داند.
طبقه اجتماعی در جامعه ایران شکل نگرفته است
برای فهم اربعین باید بزرگ شویم
جوانها مدیران بهتری برای کشور انقلابی هستند/ نامزدهای مجلس منابع مالی‌شان را مشخص کنند
جنگ ,دفاع ,مقدس ,اقتصادی ,مردم ,آن‌ها ,دفاع مقدس ,و در ,جنگ و ,در شرایط ,در دوران ,می‌تواند الگوی مدیریتی، ,الگوی مدیریتی، اقتصادی، ,مدیریتی، اقتصادی، فرهنگی ,عماد افروغ، جامعه‌شناس
درباره این سایت